Πνευματικά δικαιώματα εναντίον ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Άρθρο του Παναγιώτη Κουρουμπλή 

στα αγγλικά για τη διεθνή έκδοση του The Press Project.

Με αφορμή την αδυναμία πρόσβασης Ελλήνων ασθενών σε φάρμακα

Η ανεξέλεγκτη διάδοση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας θέτει σε κίνδυνο ζωές.ασθενείς με καρκίνο ανασφάλιστοι, για παράδειγμα, συχνά αναγκάζονται να διακόψουν τη θεραπεία τους γιατί δεν μπορούν πλέον να επιβαρύνονται με το υπέρογκο κόστος. Η κυβέρνηση είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για αυτή την τραγωδία, δεδομένου ότι υπάρχουν λύσεις για το πρόβλημα της πρόσβασης σε προσιτά φάρμακα ακόμα και μέσα στα αυστηρά όρια του μνημονίου του ΔΝΤ. 

Για παράδειγμα, η συμφωνία του ΠΟΕ για τις εμπορικές πτυχές των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (TRIPS) επιτρέπει χώρες να εκδίδουν υποχρεωτικές άδειες των πατενταρισμένων προϊόντων. 

Χρησιμοποιώντας αυτή τη διάταξη του διεθνούς δικαίου, η οποία έχει επίσης γίνει επίκληση από τη Γερμανία και την Ιταλία, μεταξύ άλλων, η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει αντικαρκινικά και άλλα φάρμακα σε πολύ φθηνότερες τιμές από τους παραγωγούς των φαρμάκων κοινόχρηστης ονομασίας, ενώ παρακάμπτοντας εντελώς νόμιμα τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που κατέχουν οι φαρμακευτικές πολυεθνικές. Μια άλλη λύση είναι η συγκεντρωτική προμήθεια των φαρμάκων , σύμφωνα με την οποία μια ομάδα χωρών συλλογικά θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν με τις φαρμακευτικές εταιρείες, προκειμένου να επιτύχει καλύτερες τιμές για τα πολύ αναγκαία φάρμακα. Επιχείρηση τέτοιες ενέργειες είναι το ελάχιστο οποιαδήποτε υπεύθυνη κυβέρνηση αντιμέτωπη με μια κρίση για την υγεία θα έπρεπε να κάνουμε. 

Για τον ΣΥΡΙΖΑ το σημείο αναφοράς βρίσκεται υψηλότερα. Δεδομένου ότι το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα, αγωνίζονται για μια ΕΕ που εξυπηρετεί τις ανάγκες και όχι των πολυεθνικών συμφερόντων των λαών, οφείλουμε να ωθήσει περαιτέρω το φάκελο αμφισβητώντας το ισχύον καθεστώς χρηματοδότησης για τη φαρμακευτική έρευνα. 

Όπως έχουν τα πράγματα, το υφιστάμενο καθεστώς ενισχύει την κερδοφορία των λίγων εταιρειών, ενώ εξαιρουμένων των εκατομμυρίων ασθενών από την πρόσβαση σε προσιτά φάρμακα. Μια κοινωνικά δίκαιη Ευρώπη απαιτεί ένα εντελώς νέο πρότυπο. Εναλλακτικές λύσεις στη χρηματοδότηση της φαρμακευτικής καινοτομίας χρηματοδότηση σήμερα της έρευνας για νέα φάρμακα με βάση τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που κατοχυρώνουν νομικά το μονοπώλιο των φαρμακευτικών εταιρειών σχετικά με τα φάρμακα που αναπτύσσονται. Στην ουσία, η εταιρεία που έχει δημιουργήσει ένα φάρμακο είναι η μόνη που επιτρέπεται να πωλούν, και το κάνει με τον καθορισμό της τιμής τόσο υψηλές όσο θέλει. Το αίτημα που υπέβαλαν από τη φαρμακευτική βιομηχανία ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να καλύψουν το υψηλό κόστος της έρευνας δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα πρόσχημα για την εταιρική κερδοσκοπία ότι σήμερα θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Στην πραγματικότητα η τιμή των φαρμάκων κατά του καρκίνου έχει διπλασιαστεί κατά την τελευταία δεκαετία, παρά την λυσσαλέα αντίδραση από τους γιατρούς και τις ενώσεις των ασθενών. 

Τα αποτελέσματα του συστήματος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε απαγορευτικό κόστος για τους ασθενείς και τεράστια λογαριασμούς για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης. Επιπλέον, παροτρύνει τις η ανάπτυξη των φαρμάκων αμφιβόλου αποτελεσματικότητας, δίνει αφορμή για την επιθετική και συχνά παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ και αποκλείει την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα από περαιτέρω έρευνα. Συνολικά, το σημερινό σύστημα χρηματοδότησης φαρμακευτική καινοτομία είναι κατάφωρα άδικο, σπάταλο και αναποτελεσματικό και υπονομεύει τα δικαιώματα της υγείας των Ελλήνων και των ευρωπαίων πολιτών. Στην αναζήτηση για μια εναλλακτική λύση, το κρίσιμο σημείο είναι να αποσυνδέει τα κίνητρα για έρευνα και ανάπτυξη από το υψηλές τιμές των πατενταρισμένων φαρμάκων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημιουργίας ενός Ταμείου Βραβείο για τη φαρμακευτική καινοτομία χρηματοδοτείται από τις εισφορές των κρατών μελών της ΕΕ. Ένα τέτοιο ταμείο θα ανταμείψει άμεσα ερευνητικά προγράμματα με βάση τα αποτελέσματα της υγειονομικής περίθαλψης και της προώθησης της έρευνας προς όφελος των ασθενών. Αφού έχουν αποζημιωθεί για το κόστος της ανάπτυξης νέων φαρμάκων, φαρμακευτικές εταιρείες θα ανταγωνίζονται ανοιχτά με τους παραγωγούς των φαρμάκων κοινόχρηστης ονομασίας στην ελεύθερη αγορά. Αυτό θα οδηγήσει σε σημαντική αποπληθωρισμός των τιμών και μια πολύ καλύτερη κατανομή των πόρων. Άδειας κυκλοφορίας για όλα τα προϊόντα, φυσικά, θα υπόκεινται σε αυστηρή εποπτεία από την ΕΕ και τις εθνικές αρχές προκειμένου να τηρούν τα πρότυπα ποιότητας. Δεν είναι ανήκουστο. Υπό την πίεση από τις ομάδες ασθενών, ιατρικούς επαγγελματίες και ακτιβιστές υγείας, οι προτάσεις αυτές έχουν υποβάλει εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Έχουν αποτελέσει αντικείμενο διαβουλεύσεων σε επιτροπές της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και αποτελούν μέρος της νομοθετικής λογαριασμών έφερε στο Κογκρέσο των ΗΠΑ. Το προτεινόμενο σύστημα είναι σαφώς δικαιότερο, φθηνότερη και πιο αποτελεσματική. Ο μόνος λόγος που δεν εφαρμόζεται είναι η εξω-θεσμική επιρροή της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Η ζήτηση για μια ΕΕ που ιεραρχεί τα δικαιώματα για τα φάρμακα άνω των εταιρειών τα δικαιώματα των ασθενών στα μονοπώλια ήταν πάντα αυτονόητη.

Σήμερα, εν μέσω μιας κρίσης για την υγεία, είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Από την Ελλάδα, όπου κυριολεκτικά αγωνίζονται για τη ζωή τους, την έκκληση των ασθενών θα πρέπει να ακουστεί σε όλη την Ευρώπη! Ανθρώπινα δικαιώματα πάνω από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, πνευματικής ιδιοκτησίας σε σχέση με την πρόσβαση στη γνώση Υγείας είναι ίσως η πιο κρίσιμη, αλλά όχι το μόνο δημόσιο τομέα πάνω στην οποία μεγάλες εταιρείες ασκούν έλεγχο μέσω των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Κατά τα τελευταία χρόνια η ανεξέλεγκτη πολλαπλασιασμό της πνευματικής ιδιοκτησίας σε μια σειρά από διαφορετικούς τομείς, από τους σπόρους με το λογισμικό έως πολιτιστικών έργων και όλα τα είδη των επιστημονικών επιτευγμάτων, δε σημαίνει τίποτα λιγότερο από την ιδιοποίηση των προϊόντων της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της νόμιμης αποκλεισμού της κοινωνίας από το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο της στην εποχή της πληροφορίας:. ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο η δυνατότητα για πολιτιστική και επιστημονική καινοτομία αυξάνεται σημαντικά μέσω της σύνθεσης σε ένα εντελώς νέο επίπεδο. Προκειμένου να επωφεληθούν από την πληθώρα των προϊόντων της συλλογικής δημιουργικότητας, πολυεθνικές εταιρείες πρέπει να περιορίσουν τη διαθεσιμότητά τους. 

Για την κοινωνία να επωφεληθεί με την κυριολεκτική έννοια, θα πρέπει να είναι προσιτή σε όλους. Αυτό αναδεικνύεται ως μια από τις μεγάλες πολιτικές συγκρούσεις των αρχών του 21 ^ου αιώνα. υπερασπιστές των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας παραβλέψουμε το γεγονός ότι στον τομέα της επιστήμης, όπως και στην τέχνη, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως η παρθενογένεση. Η πεμπτουσία της ανθρώπινης προόδου είναι να αντιγράψετε και να τροποποιήσετε τα προηγούμενα έργα για τη βελτίωσή τους. Μετά από όλα, μεγάλα επιστημονικά επιτεύγματα είναι σπάνια το αποτέλεσμα του κέρδους προσανατολισμένη έρευνα. Τις περισσότερες φορές προέρχονται από άτομα ή ομάδες οδηγούνται από την ανθρωπιστική ή πνευματικής κίνητρα που πειραματίζονται ελεύθερα με τα έργα των προκατόχων τους. Μια περίπτωση στο σημείο σήμερα είναι η παγκόσμια κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού που αναπτύσσει καινοτόμα και αξιόπιστα προϊόντα αφιλοκερδώς, ενώ αξιοποιώντας την υπάρχουσα γνώση χωρίς περιορισμούς. Το ίδιο ίσχυε και στο 17 ^ου αιώνα, όταν ο Ισαάκ Νεύτων, μετά τη νίκη αναγνώριση για το νόμο της παγκόσμιας έλξης, έδωσε πίστωση για το Galileo και το Κέπλερ λέγοντας: "Αν έχω δει ακόμη, είναι από στέκεται στους ώμους των γιγάντων".    

Η ορμή της ανθρώπινης προόδου είναι επιταχυνόμενη σήμερα και εκδημοκρατιστεί από την ανάπτυξη των τεχνολογιών της ανταλλαγής πληροφοριών. Αυτή η δυναμική είναι αντιμέτωπη με μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες στην αξιοποίηση, έλεγχο και χειρισμό μέσω πιέσεις για αυστηρότερους και την ευρύτερη νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία. Εντός της ΕΕ, όπου η προτεινόμενη Διατλαντική Εταιρική Εμπορίου και Επενδύσεων απειλεί να θεσμοθετήσει εταιριοκρατίας, είναι απαραίτητο να αντι-προτείνει την απόλυτα εφικτό και σίγουρα ευεργετική όραμα ενός οικοσυστήματος της καινοτομίας και της δημιουργικότητας, όπου η πρόσβαση στη γνώση θα πρέπει να διέπεται από τις αρχές της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας.

Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΡΟΥΜΠΛΗΣ 

ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ